Tak napisałam w jednym z felietonów. Rzeczywiście, moje życie przed pandemią było dość gęste, intensywne, powiedziałabym: pazerne, więcej, więcej, więcej. Nie w sensie materialnym, ale sensacyjnym. Ja sama mnożyłam sensacje. Bezustannie jeździłam na spotkania autorskie i premiery, przerzucałam się między państwami i kontynentami, budząc się, często nie wiedziałam, gdzie w ogóle jestem. Gdy dzisiaj myślę, dlaczego tak żyłam, to niestety: dlatego, że mogłam.

Dotarłam do jakiejś granicy wydolności i gdy odwołano mi pierwsze spotkanie, byłam w euforii, że będę miała wolny dzień, że będę mogła sobie zjeść kolację z chłopakiem, zrobić pranie. A jak się okazało, że jest jeszcze jeden wolny dzień, jeszcze tydzień, jeszcze dwa tygodnie, to byłam w niebie! Ale ten okres zbiorczo nazywany pandemią miał bardzo różne oblicza, i moje odczucia ewoluowały od początkowej euforii przez narastającą stagnację, po zupełną nudę…

​

A teraz?

Teraz zaczęłam się robić nerwowa.

​

Do czego nie chciałabyś wracać, na co nie czekasz?

Okres pandemii jasno mi pokazał, że moja praca mnie nie cieszy, że to jest puste, że kocham tworzyć, a zamiast to robić, jeżdżę

i opowiadam, jak tworzę. A teraz, gdy życie powoli zaczyna wracać, nadchodzi chwila konfrontacji. Czy mam odwagę do rezygnacji? Samoograniczenia? Życia tak, jak chcę, a nie tak, jak mi się żyje?

​

Pandemia, której skutkiem, przynajmniej przez pewien czas, był brak spotkań, kontaktów, tak zwanego wychodzenia do ludzi

i świata, stała się odpowiedzią na naszą potrzebę więcej, więcej, więcej?

Wydaje mi się, że to jest szansa ogólnospołecznej reedukacji. Oczywiście każdy sobie odrobi tę lekcję, na ile będzie chciał i mógł. Ale ja w tym widzę możliwość zrewidowania straszliwego stylu życia, który bezwiednie i bezrefleksyjnie przyjęliśmy. Daliśmy sobie wmówić, że jakość życia jest w konsumpcji: tej materialnej i tej wrażeniowej, równie intensywnej. W ciuchach i gadżetach, ale

i podróżach, ludziach, których też potrafimy pożerać, zaliczać, odhaczać. To jest pewna optyka, w ramach której wydaje nam się, że jakość życia sprowadza się do tego, jak to wszystko będzie wyglądało na Instagramie. Tymczasem to jest pewna subtelna umiejętność, na którą składa się wiele różnych rzeczy: wrażliwość, skupienie, świadomość, jak bardzo wszystko jest ulotne. Dla mnie to było niesamowite, choć nieodkrywcze odkrycie.

Że naprawdę nie jesteśmy w stanie sobie tego kupić, zamówić, wypodróżować, wykreować na Instagramie, że to jest kompetencja, umiejętność, praca do wykonania. Myślę, że to właśnie był wielki dar, móc tego tak przymusowo, fizycznie doświadczyć, dotknąć

i zobaczyć.

​

Wcześniej to było niemożliwe?

Nie jesteś w stanie tego pojąć na trzydniowych warsztatach medytacji, bo nawet jeśli zamkniesz się na trzy dni w chacie bez prądu

i wody, to po powrocie i tak świat naprze na ciebie swoimi fikcyjnymi wartościami i cię nimi zdominuje. W normalnym trybie rzeczy możemy najwyżej od tego wszystkiego na chwilę odpocząć, ale to i tak wróci. Natomiast tutaj rzeczywiście, w tym oderwaniu, dotknęliśmy tego fizycznie. Widzę szansę w cielesności tego doświadczenia, to może nas zmienić.

​

Kim się możemy stać?

Nie wiem, to tylko szansa, ale moglibyśmy żyć głębiej, prawdziwiej, realniej.

​

A czy to nie jest myślenie magiczne, że to już za nami? Świat tylko czeka, żeby nadrobić ten czas?

Możliwe. Bo jesteśmy bardzo bezbronni wobec tego, co na zewnątrz. Kiedy używasz komputera i smartfona, to wszystko po prostu wlewa się do twojej głowy. To nie jest dobrowolny akt uwagi, tylko właśnie taka powódź bzdur, reklam, niepotrzebnych danych, która cię zalewa. Bardzo trudno się temu świadomie oprzeć, zrezygnować.

Myślę, że okres pandemii był tu inspirujący dlatego, że dotknął całego świata, wszystkich. Można było zobaczyć życie poza przebodźcowaniem, mnożeniem przedmiotów i atrakcji, bez poczucia, że coś cię omija.

To był pewien ogólny przymus, więc było łatwo, świadoma jednostkowa rezygnacja jest dużo trudniejsza, bo skazuje cię na bycie obok, pewną banicję, samotność. Nie każdy może sobie na to pozwolić. Nie wiem, czy na przykład ja, jako pisarka, mogę sobie pozwolić na życie w takiej abstrakcji?

​

Czy można skazać się na banicję, jeśli mamy już zakodowane w sobie FOMO [fear of missing out, lęk przed pominięciem – przyp. red.]? Urodzeni po 1990 roku pewnie wyssali to z mlekiem matki. Dziś banicja oznacza wykluczenie.

No tak, nie będąc w ciągłym updacie, nie wiesz, co się dzieje, co jest ważne, jak podsumować mnożące się newsy, wizerunki, fakty, co myśleć o najnowszych serialach. Wszystkich nie obejrzysz, ale chociaż kontrolujesz przepływ opinii, skrótów, instant-myśli. Gdy myślę o osobach, które w moim otoczeniu są najlepiej zorientowane i znają zawsze wszystko, to sądzę, że chodzi o rodzaj dominacji, kontroli nad innymi; przyjemność gaszenia, mówienia: „Aaa, znam, słyszałem, wiem”. To jakaś straszna inwestycja czasu i energii, żeby nadążać za wszystkim, nie wiem, jak ci ludzie to robią, muszą mieć silną motywację. Ostatecznie myślę, że FOMO jest antytwórcze, bo kontrolując ciągły napływ treści, nie da się tworzyć własnych.

​

Dla mnie to też kwestia adaptacji. Ja na przykład nie mam smartfona. Na początku to była forma protestu, teraz – raczej eksperyment, ile jeszcze wytrzymam. Trochę jakbym się nie zaadaptowała.

Wracamy tutaj do tego „napierania” świata na ciebie; wymusza na tobie zmiany i aktualizacje, czy ich chcesz, czy nie. To nie jest świat dla analogowych ludzi.

Też bardzo długo miałam zwyczajny telefon do dzwonienia, ugięłam się kilka lat temu i to bardzo ułatwiło mi życie, bo zaczęłam korzystać z tych wszystkich udogodnień typu szukanie drogi, lokalizacja, Uber. Z dnia na dzień poczułam się omnipotentna, jakbym miała zewnętrzny mózg. A z drugiej strony zaczęłam bezustannie sprawdzać pocztę, wiadomości; ten ciągły dostęp do świata

i świata do ciebie powoduje, że gdzie nie pójdziesz, tam jesteś wszędzie. To niemal fizycznie męczy, nuży.

Mój chłopak nie ma smartfona i myślę, że dzięki temu jest dużo bardziej wypoczęty i spokojny.

Bardzo długo opierałam się też przed założeniem fanpage’a na Facebooku. Wydawało mi się to głupie jak but: miałam dość w życiu upubliczniania się, nie potrzebowałam więcej. Ale to medium tak bardzo się rozrosło, że jakieś braki, dziury, niedoinformowania szybko zarastają przypadkową treścią. Mój bojkot znaczy tu tylko tyle, że ktoś inny zawiaduje moją narracją, ktoś inny mówi, co

u mnie słychać. Ciekawa jestem, kiedy będę musiała się poddać i założyć konto na Instagramie. Uważam za kompletną porażkę fakt, że ludzie, żeby cię czytać i kupować twoje książki, muszą cię doświadczać jako obrazków. Ciągle spotyka mnie coś takiego, że czytelnicy przychodzą na moje spotkania po to, żeby sobie zrobić ze mną selfie. I gdy nie chcę się na nie zgodzić, bo tego nie cierpię, są szczerze zaskoczeni i urażeni. Zawiedzeni, że tyle się nasiedzieli, nasłuchali czczej gadaniny, i nawet nie ma z tego zdjęcia.

​

Tak jakby to się nie wydarzyło.

Tak. Mam jeszcze wrażenie, że ludzie chcą konsumować autora, chcą go w jakiś sposób mieć. Nie do wiary, że literatura, która wydaje się takim introwertycznym, neurotycznym zajęciem w zapajęczynionym kąciku, stawia nagle przed pisarzami takie nieliterackie wymagania. PR, wizerunek, social media.

​

Nasza rzeczywistość staje się mniej realna od internetowej?

Ona jest totalnie niedoinwestowana, zaniechana. Ludzie po prostu nie dbają o jej jakość, bo internetowe fikcje są niepomiernie łatwiejsze i ładniejsze, zwłaszcza te przefiltrowane. W dodatku mamy nad nimi kontrolę, możemy się autokreować, cenzurować

i rzeźbić, dużo sprawniej niż w rzeczywistości.